MAKALA: MAKALA: MIFUMO YA ENGLAND, HISPANIA INAWARUHUSU YANGA KUDAI ZAIDI AZAM TV

Na Saleh Ally

Sakata la Yanga kuweka ngumu kuhusiana na mkataba wa Azam TV kuonyesha live mechi za Ligi Kuu Bara limekuwa likiendelea kupasua vichwa.

Baadhi ya wasomaji wengi wamekuwa wakihoji baada ya kuandika makala iliyoelezea kuhusiana na namna Yanga walivyokuwa na haki ya kuhoji kuhusiana na mkataba huo.

Hali hiyo imenishawishi huenda uchambuzi huo wa kwanza haukujitosheleza vilivyo na huenda sikugusa sehemu kadhaa, ndiyo maana pamoja na pongezi, maswali yamekuwa pamoja.

Leo, nataka kusisitiza zaidi kwamba Yanga walikuwa na kila sababu ya kuhoji kwa kuwa suala hilo la mgawo wa kinachotolewa baada ya mdhamini kutoa fedha zake za kuonyesha ligi moja kwa moja.

 

Azam TV imetoa fedha na bodi ya ligi imeamua kila timu itapata Sh milioni 100 kwa msimu, Yanga wanahoji kuhusiana na hilo wakiamini wao ni tofauti na timu nyingine, wanaamini wanastahili kupata nyingi.

Hakika wana haki, sababu zao ni za msingi na hata katika ligi kubwa duniani kama England, Hispania na Italia kumekuwa na mifumo tofauti ambayo huenda bodi ya ligi hapa nyumbani ilipaswa kuiangalia.

Katika mkutano kati ya watu wa bodi na Yanga, nilichoelezwa wawakilishi wa Yanga mwisho walishindwa kugeuza mfumo na utabaki uleule wa kila klabu kupata Sh milioni 100. Lakini huenda hawakujenga hoja vizuri au kujimbua mambo zaidi.

Watu wa bodi walitolea mfano Ligi Kuu England maarufu kama Premiership kuwa timu zote zina mgawo sawa. Nilipoamua kuchimba nilikuta mambo ni tofauti na hata ufafanuzi wa Seria A na La Liga, bado unaonyesha Yanga ilikuwa na hoja ya msingi.

Premiership:

Mgawo wa Ligi Kuu England bado hauko sawa kwa sawa kama ilivyoeleza awali, badala yake mambo yako hivi, mgawo hufanyika katika makundi matatu.

Kundi la kwanza ni fedha zinagawanywa asilimia 50 katika zote zilizopo na kila klabu kati ya 20 zinapewa sawa. Kundi la pili ni asilimia 25 ni malipo ambayo hutolewa kwa klabu kutegemeana mara ngapi ilionekana kwenye runinga ‘live’.

Asilimia 25 za mwisho, pia zinagawanywa kutegemeana na timu imeshika nafasi ya ngapi katika msimamo wa ligi hadi ilipofikia tamati (merit payment).

Maana yake kama ni bingwa, mshindi wa pili, tatu watapata zaidi na aliye mkiani atapata kidogo.

Mfano katika msimu wa 2011-12, mabingwa Man City walipata mgawo wa pauni milioni 60.6 wakati Wolves waliokuwa mkiani wakapata pauni milioni 39.1.

La Liga:

Real Madrid na Barcelona mara nyingi hawana tofauti kubwa ya kipato wanachopata, lakini mfumo wao ni tofauti na England, huku kila timu inaruhusiwa kujitafutia wadhamini au watangazaji ambao watawalipa.

Ingawa kuna lawama kuhusu mfumo huo na unatakiwa kubadilishwa maana timu hizo mbili kubwa zinapata mara 14 ya nyingine.

Kigezo chao ni kilekile, kwamba ndiyo timu kubwa, zenye mashabiki wengi na ikiwezekana watazamaji wengi.

Seria A:

Katika msimu wa 2009-10 klabu kubwa ttau za Italia, Inter Milan, AC Milan na Juventus, kila moja iliingia mkataba na kampuni ya Mediaset kuonyesha mechi zao na kwa msimu ikalipa euro milioni 100 kwa kila moja.

Kutokana na malipo hayo kwa klabu hizo kubwa tatu, asilimia 20 ilibaki kwa ajili ya klabu nyingine 17 za Seria A na hapa bado kigezo ni ukubwa kwa maana ya mashabiki na jina.

Mifano hii michache inaonyesha kiasi gani Yanga walistahili kuhoji na namna gani klabu nyingine kubwa zilishindwa kutaka kufanya uchunguzi angalau kidogo na kutaka majadiliano kwanza.

Haki za runinga zinakuwa ni za shirikisho, lakini timu kwa kuwa ndiyo inayoonekana, tumeona inapewa hadi ya kupata fedha kulingana na inavyoweza kuingiza.

Ndiyo maana hata katika makala yaliyopita, nilihoji kama Azam FC itategemea kupata watangazaji kupitia mechi kati ya Ruvu Shooting na Rhino. Hakika watakuwa ni watazamaji wachache na hata wadhamini watakaotoa fedha nyingi watasubiri kuingiza fedha zao katika mechi zitakazoihusu Yanga au Simba, hata Azam FC wanalijua hili ndiyo maana kuna tofauti wakicheza na timu nyingine wanachezea Chamazi, wakikutana na kati ya timu hizo mbili, mechi lazima iwe Uwanja wa Taifa.

Inavyoonekana kama suala halijaisha, huenda Yanga na Azam TV watafikia mwafaka, lakini ninaasa kuwa kuwe na hali ya uhuru wa kuhoji badala ya mambo kupelekwa kibabe.

Klabu 13 zilizobaki zilikubaliana na suala hilo, sawa. Kwanza mimi nasema ni klabu 11 tu, maana Azam FC iko na Azam TV, halafu Simba tayari ina mkataba na kampuni hiyo, automatically hawa hawana jeuri ya kupinga.

Lakini hizo 11, pia zina kila sababu ya kufurahia Sh milioni 100 kwa msimu, pili zitaonekana kwenye runinga. Lakini Yanga, wanaonyesha kujitambua hata kama walikuwa hawana pa kuipata hiyo fedha, lakini isiwe kigezo cha kuwafunga mdogo, badala ya hoja zao zisizo na msingi zitupwe kule, zile zenye msingi, zisikilizwe na kufanyiwa kazi.

Bado bodi inapaswa kuheshimu ukubwa wa timu hiyo na ilichonacho, kutaka usawa ni kitu kizuri, lakini iwe sehemu sahihi. England wanajali usawa, lakini angalia katika mgawo wao wamegawanya makundi matatu, kundi la mwisho la asilimia 25, linaangalia klabu imeshika nafasi ya ngapi.

Hii inaonyesha bado Yanga walikuwa na mengi   ya kudai, ukiachana na ukubwa wao, lakini pia wanaona si sahihi kugawana sawa na timu iliyoshika mkia. Siamini kama Yanga hawana hoja, au jambo lenyewe linapelekwa kishabiki sana, hali inayosababisha kupoteza mwelekeo na uzushi kutawala.

Keshokutwa Ijumaa nitawafafanulia zaidi kuhusiana na uonyeshwaji wa mechi katika Ligi Kuu England, namna wanavyoweza kudhibiti na kujali mapato ya klabu husika.

FIN.