HAWA JAMAA NI WAJANJA KULIKO MANJI, AVEVA

Na Saleh Ally

LIVEPOOL ilimnunua mshambuliaji Mario Balotelli kwa kitita cha pauni milioni 16 kutoka AC Milan ya Italia, haikuwa na ujanja kwa kuwa ilikuwa inahitaji huduma yake kutokana na kuondoka kwa Luis Suarez aliyetua Barcelona.

Wakati inakubali kutoa fedha hizo, Liverpool ilikuwa na mipango mingi ikiwemo ile ya kibiashara, kwamba itazirudisha vipi fedha zake.

Huduma ya Balotelli ni sehemu ya kurudisha fedha hizo, lakini bado kupitia mchezaji huyo kutokana na umaarufu alioondoka nao England akirejea Italia kujiunga na AC Milan, ungesaidia kufanya biashara ya jezi, fulana na vitu vingine.

Hilo likadhihirika, siku ya kwanza tu baada ya Balotelli kutua England na kujiunga na klabu hiyo, Liverpool ikauza jezi za pauni 50,000.

Hesabu za Liverpool ni zile ambazo timu kubwa za Ulaya na hata zinazochipukia, mfano Real Madrid na Cristiano Ronaldo na Gareth Bale au Barcelona na Suarez ambaye walianza kuuza jezi zake hata kabla hajatua Hispania.

Klabu hizo zinatambua suala la biashara, kwamba kila kinachofanyika kinahusisha fedha na kawaida ili iitwe biashara lazima kuwe na mzunguko wa fedha unazozalisha. 

Hivyo lazima ziwe na kitengo maalum cha masoko ambacho kinafanya programu zinazohusiana namna fedha inavyoweza kuingia na klabu kupata faida.

Tanzania hili haliwezekani? Maana hakuna tofauti, pia fedha zinatumika. Hata si kama zile za Real Madrid, Manchester United, lakini ili klabu pia zinahitaji kutumia na kuingiza fedha. Ukubwa wa Yanga na Simba unazifanya zitumie zaidi, hivyo zinapaswa kuingiza zaidi.

Inawezekana kwa kuwa zina mtaji wa wateja wengi, yaani mashabiki na wanachama wengi kuliko klabu nyingine zote nchini.

Vipi watu wa mipango, iwapi mipango ya masoko? Kwa nini haina vitengo vya masoko na sasa inaonekana kuna watu wan je wenye mipango kuliko hata ya klabu hizo zinazoongozwa na Yusuf Manji na Evans Aveva.

Wajanja wanaipandia mipango ya Yanga, mwisho wao ndiyo wanaoingiza fedha na Yanga na Simba zinaambulia sifa au ujiko pekee.

Mfano mzuri ujio wa Andrey Coutinho na baadaye Jaja, wote kutoka Brazil. Kilikuwa kipindi kizuri cha Yanga kuuza lundo la jezi.

Simba pia, baada ya kufanikiwa kumrejesha Emmanuel Okwi akitokea Yanga, mashabiki na wanachama wake walikuwa na hamu kubwa ya jezi zake.

Lakini hakuna kilichofanyika, badala yake wajanja wachache kama wale wakati wa mechi ya ufunguzi wa Ligi Kuu Bara kati ya Yanga dhidi ya Mtibwa Sugar, waliuza jezi kibao za Jaja, Coutinho na Okwi huku Yanga na Simba zikiambulia ziro.

Wachezaji hao wote wamezigharimu klabu hizo, lakini wanaokwenda kufaidika kifedha ni wengine na wakati mwingine utaona bora ziwe na “kamati za ufundi” kuliko vitengo maalum kwa ajili ya masoko.

Fedha ilizotumia Yanga kuwasajili Jaja na Coutinho, angalau robo au nusu yake zingerudi kupitia mauzo ya jezi zao.

Yanga haina haja ya kupata presha, ni kuingia mkataba na kampuni ambayo ingekuwa ikifanya kazi ya kuziagiza na kuzisambaza, halafu unafuatia mgawo wa asilimia. Halikadhalika kwa Simba.

Sasa katika hili kuna ugumu upi na kama Yanga na Simba zinashindwa na wale watu ambao wanauza katika mechi tena za timu hizo iwe Yanga au Simba wanaweza, tatizo ni nini?

Lazima mambo yaende na wakati na kama kuna mengi ya maendeleo Simba na Yanga wanaiga kuyoka Ulaya. Basi hili liwe sehemu ya kuanza kubadilika.

Kama kwa mwaka kila moja, Simba na Yanga zikiingiza angalau milioni 100 kupitia jezi, zitakuwa zimefaidika kuliko kukosa na kufaidisha wengine ambao wanatumia jezi na rangi za klabu hizo na hata majina ya wachezaji wao ili kujifaidisha!