ANGALIA MFUMO LIGI ZINAVYOFANYA VIZURI UNAVYOIBANA TFF

Na Saleh Ally, Zurich

NIKO katika programu ya wahariri 18 wanaojifunza mambo muhimu kuhusiana na soka, mengi yanahusisha uendeshaji wa timu kama kikosi lakini klabu kwa jumla.

Safari yangu imeanzia katika Jiji la Zurich halafu Basel kabla ya kuingia Ujerumani ambako nitajifunza mambo kadhaa kuhusiana na vijana wanavyotakiwa kukuzwa na baadaye kuendelezwa vipi.

Nafasi hii ya program ya wahariri 18 wanaojifunza, imetolewa kwa nchi chache sana, Afrika ni nchi nne tu ambazo ni Ghana, Cameroon, Tunisia na Tanzania ambayo naiwakilisha kama nchi pekee ya Afrika Mashariki na Kati.

Ziara hii ni ya siku chache tu, lakini katika siku mbili ndani ya Uswiss, kuna mambo muhimu ambayo nimejifunza ikiwa ni pamoja na mifumo ya uendeshaji wa ligi lakini namna timu za vijana zinavyoweza kutumia mamilioni ya fedha na wakati mwingine yasirudi.

Lakini bado watu wanaendelea kuwekeza bila ya kupata hasara, kitu ambacho ni msaada mkubwa kwa timu zetu za nyumbani kama wangekuwa tayari kujifunza.

Ndani ya Uswiss, mada kubwa ilikuwa ni suala la namna ambavyo mifumo inavyoendeshwa, kama unakumbuka Jiji la Zurich ndipo yalipo makao makuu ya Shirikisho la Soka la Kimataifa (Fifa).

Wao wanaamini ndiyo makao makuu ya soka duniani, hivyo wanafanya kila linalowezekana kuonekana wanafuata mifumo husika, moja ni kuendana na kinachoagizwa na Fifa katika uendelezaji wa timu kupitia mifumo yake.

Hapa Uswiss hakuna soka kubwa ukilinganisha na England, Hispania au Italia, lakini siku zote wao wanajivunia kuwa ni sehemu ambayo wachezaji kadhaa wanapitia hapa kwenda kucheza katika klabu kubwa za Italia, England, Hispania na Ufaransa.

Wanasema nchi nyingi za Ulaya zinalijua hilo, zimekuwa zikiitumia Uswiss kama sehemu sahihi ya kupata wachezaji bora uwanjani na nje ya uwanja kwa kuwa makuzi yao yanafuata mifumo sahihi.

Timu nyingi pia zimekuwa zikifanya kila linalowezekana ili kuwapeleka wachezaji wao kwa mikopo katika klabu za nchi hii, kwa kuwa wanatambua watapata mafunzo mazuri na hapo baadaye watakuwa wachezaji bora katika ligi mbalimbali.

Klabu kubwa maarufu za hapa ni Grasshopper Club, Basel na FC Zurich, mara chache kuzisikia zinakuwa tishio katika Ligi ya Mabingwa Ulaya, ukiacha FC Basel katika siku za hivi karibuni.

Lakini zinakwenda vizuri kutokana na faida kubwa ya mamilioni ya uero zinazoingiza kutokana na kuuza wachezaji, pia namna zilivyojijengea mfumo mzuri wa kupata wadhamini ambao wanaziamini  kutokana na uendeshaji wao mzuri na wa kitaalamu usiokuwa na longolongo.

Nilipokuwa nikipata darasa, akili yangu haraka ikarudi nyumbani ambako tuliamua kuvunja kabisa mfumo wa madaraja. Kutoka daraja la nne, la tatu, pili, kwanza hadi ligi kuu.

Hakukuwa na sababu kubwa za msingi ambazo zingeweza kufanya ufafanuzi katika hilo. Utaona kumekuwa na kuyumba zaidi katika soka ya Tanzania tokea hayo yatokee. Shirikisho la Soka Tanzania (TFF) wameendelea kuwa wabishi wasiotaka kusilikiza kuhusiana na masuala hayo.

Angalia nchi kama Uswiss ambao wamepiga hatua wakiwa karibu na kila kitu, lakini wanaona hilo ni bora. Pia Ujerumani ambao wana hadi ligi daraja la 13, Sweden hadi ligi daraja la saba. Vipi sisi ambao ni hohehahe tunaendelea kuwa wabishi?

Kama walikosea na wamekubali kuna tatizo, basi hakuna ujanja wala hakuna haja ya kuona haya, warudishe madaraja na ikiwezekana hadi daraja la tano ili kuongeza michuano iliyo katika mfumo, na kupunguza nguvu ya michuano ya mchangani.

Michuano ya mchangani inapata nguvu sana kwa kuwa hakuna ligi hizo za madaraja, mbaya zaidi mechi za mchangani hazina faida kimfumo katika soka yetu kwa kuwa zinalenga zaidi burudani tu.

Mfumo unaotumika Uswiss ni kati ya ile inayotumika katika nchi kadhaa za Ulaya, ligi kuwa na madaraja hadi ya sita, saba, nane au hata hadi 13 kama ilivyo kwa Ujerumani.

Kutokana na kutokuwa na idadi kubwa sana ya watu, Uswiss wana ligi hadi daraja la tano, lakini katikati ya Ligi Kuu na Daraja la Kwanza kuna ligi inaitwa Classic League. Zote zinakwenda katika mfumo unaofuatana na kila mwaka inafanyika tathmini kama timu zilizopanda au kushuka zilikuwa zina faida kiasi gani na soka lao.

Tathmini hiyo huwakutanisha wadau wote, badala ya kuwa na ule mkutano mkuu wa mwaka kwa ajili ya kupiga porojo za shirikisho, wadau au viongozi wa timu hadi za daraja la tano wanakutana kwa ajili ya kujadili kilichokuwa bora, wanachotaka kiongezwe au kupunguzwa kabla ya kuanza kwa msimu mpya.

Kila timu iliyo daraja la juu, inalazimishwa kwa maana ya kupewa maelekezo ya kuwa na urafiki au usaidizi wa malezi ya timu za madaraja ya chini kutegemeana na yenyewe itakavyochagua.

Hapa si kutoa fedha, badala yake ni maelekezo ya mifumo na ikiwezekana kutoa walimu wasaidie timu hizo za chini inapotakiwa.

Ligi ya Uswiss ni ndogo lakini inaheshimika kutokana na kuwa na mfumo mzuri na uliojengeka kiutekelezaji kwa asilimia 100. Ndiyo maana nchi kama Liechtenstein ambayo ni jirani yao, imeamua kuendesha ligi yake ndani ya Ligi ya Uswiss.

Timu saba kutoka Liechtenstein zinashiriki Ligi Kuu ya Uswiss, nafasi hiyo ya timu saba inabaki kwa timu za nchi hiyo ambazo zinakuwa zinapambana kupanda na kushuka. Timu za Uswiss pia huenda kucheza nchini Liechtenstein zikiwa zinaendelea na ligi ya Uswiss.

Ligi ya Uswiss imeweka rekodi ya kuwa ligi moja inayotumikiwa na nchi mbili na inachezwa katika nchi mbili. Hii inatokana na mfumo wake kuwa bora na unaoendeshwa kitaalamu na watu wanaotaka maendeleo ya kweli na si ya kwao binafsi.